SAĞLIK OKUR YAZARLIĞI VE BESLENME

Öğr. Gör. Yağmur Yıldız

Sağlık okuryazarlığının pek çok tanımı bulunmakla beraber en yeni ve kapsamlı tanımı “Günlük yaşamda sağlıkla ilgili yargılarda bulunmak ve kararlar almak için sağlık ile ilgili bilgiye erişme, anlama, değerlendirme ve uygulamak için gerekli motivasyon ve yeterliliğe sahip olma yetisi olarak yapılmıştır. Bu kavram son dönemlerde gelişmekte ve küresel anlamda önem kazanmaya devam etmektedir. Sağlık okuryazarlığı düşük kişilerin genel sağlık durumlarının daha kötü olduğu ve doktorların talimatlarını takip etmekte veya ilaçları reçete edildiği şekilde almakta daha yüksek sağlık okuryazarlığı puanlarına sahip olan bireylere göre daha çok zorlandıkları görülmektedir. Ayrıca yataklı ve ayakta tedavi hizmetlerinden daha fazla yararlandıkları, önleyici sağlık tedbirlerini daha az uyguladıkları ve dolayısıyla daha fazla sağlık harcamasına maruz kaldıkları rapor edilmiştir.

 Yapılan çalışmalarda, sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı ve dengeli beslenme arasında pozitif yönde ilişkili olduğu, sınırlı sağlık okuryazarlığının fiziksel hareketsizlik, yetersiz meyve ve sebze tüketimi, tütün kullanımı gibi riskli davranışlarla karakterize olduğu ortaya koyulmuştur. Beslenme alışkanlığı bireyin kendi sağlığına ilişkin sorumluluk duygusunu artırmaktadır. Literatür incelendiğinde,  sağlık okuryazarlığı düzeyi yüksek olan bireylerin ‘Sağlıklı Beslenme Endeksi’ puanlarının yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca araştırmalarda yüksek düzeyde sağlık okuryazarlığı ile yeterli miktarda sebze-meyve tüketimi ve sigara içmeme arasında pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Sağlık okuryazarlığı çalışmaları tam anlamıyla yiyecek ve beslenmeye odaklanmıyor olsa da beslenme ve sağlık okuryazarlığının iç içe olduğu görülmektedir. Sağlık okuryazarlığı ve beslenme sağlığın temel belirleyicileridir, sağlıklı olmanın ve sağlıklı kalmanın ön koşulunu oluşturmaktalardır.